خواص گل سرخ
گل سرخ بانام علمی (Rosa) درختچه کوچکی به ارتفاع 60 سانتیمتر تا 5/1 متر است. گل سرخ، بوته ای است که از شرق و به خصوص ایران نشأت گرفته است. انواع متفاوتی از گل سرخ موجود است که بهترین نوع آن در ایران یافت میشود. این گیاه عموما در زمین های آهکی، در حاشیه جنگل ها و در کنار راهها و پرچین ها به صورت خودرو می روید و البته در اکثر باغچه ها کاشته می شود.
گل سرخ مظهر زیبایی و محبت است و بیشتر به خاطر زیبایی و عطرش كاشته می شود تا خواص دارویی. ساقه های جوانش دارای خارهای ریز و فراوانی است، ولی ساقه های پیرتر خار ندارند. برگهایش غالبا دارای پنج برگچه دندانه دار و سبز تیره است.
گلهایش درشت و منفرد به رنگ سرخ مایل به ارغوانی است. گلها در اواخر بهار تا اواسط تابستان باز می شود.
این گیاه معطر دارای قند، تانن، اسید گالیک،اسانس، مواد پکتینی و ماده رنگی است. کاسبرگ رز وحشی یکی از منابع سرشار ویتامین C در قلمرو گیاهان شناخته می شود.
کاسبرگ رز غنی شده از ویتامینهای B ،A و K است.
این گیاه دارای خواص متفاوتی است. گلبرگ این گیاه، قابض، مقوی، شیر افزاء شاداب کننده، آرام بخش، ضدافسردگی و تقویت کننده جنسی است. گل سرخ مصارف مختلفی دارد و خوراکی بودن آن از دیرباز شناخته شده است.
از این گل معطر، در ترکیبات ادویه، تهیه گلاب، تهیه شربت و مربا استفاده می شود. همچنین از نظر کاربرد دارویی، این گیاه دارای خواص ارزشمندی است که گیاه شناسان و اطبای معروف بر آن تأکید کرده اند.
ابن سینا درباره ارزش دارویی مربای گل سرخ در درمان بیماری سل و نتایج مفید آن سخن گفته است.
گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می کند.
همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می شود.
گیاه شناسان معروفی همچون جالینوس، دیوسکوریه و پلین برای این گیاه ارزش طبی فراوانی قائل بوده اند و از جمله به خواص گلاب اشاره کرده و تأثیر آن را در درمان ناراحتی های گوش، دستگاه گوارشی، عوارض پوستی و استخوانی نیکو دانسته و قرقره آن را برای زخم های دهان و لثه، تورم لوزه ها مفید دانسته اند.
علاوه بر آن از گل سرخ به عنوان داروی ضد تهوع و قابض نام برده اند.
گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلی و نرم کنندگی نیز دارد. این گیاه برطرف کننده نفخ معده است. گلبرگهای گل سرخ دارای اثر قابض ملایم است و امتیاز آن نسبت به سایر داروهای مشابه، بوی ملایم و معطر آن است و در مصارف داخلی می توان از آن در درمان بیماریهایی چون اسهال های مزمن، اخلاط خونی و غیره استفاده کرد. انواع رز با عفونت های دستگاه گوارش مبارزه می کند و خوردن آنها موجب می شود پس از مصرف یک دوره آنتی بیوتیک در میزان باکتری های بی ضرر و مفید موجود در دستگاه گوارش تعادل برقرار شود.
گل سرخ، تقویت کننده و برطرف کننده تپش شدید قلب است. چکیده یا عصاره گل سرخ به عنوان آرام بخش قلب و مفرح اعصاب شناخته شده و در شربتها و غذاها کاربرد دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده روغن گل سرخ ضدافسردگی و شادی آور است. عسل آمیخته به گل سرخ از دیرباز به عنوان داروی آنژین به کار می رفته است.
فرآورده های گل سرخ مانند گلاب و روغن آن نیز دارای خواص درمانی و دارویی است. گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می کند. همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می شود.
گلاب استخراج شده از رز، پاک کننده ایده آل برای پوست است. پاک کردن پوست با گلاب، چینهای ظریف و سطحی پوست را باز می کند و التهاب و سرخی آن را از میان می برد ضمن این که در درمان آکنه و دانه های سرسیاه روی پوست مفید است. گلاب، بازسازی سلول های پوست را تسریع و خستگی و سرخی پلکها را برطرف می کند.
همچنین از این گیاه یا روغن آن برای جلوگیری از سفید شدن موی سر، تقویت مو، ماسک زیبایی و تقویت بینایی استفاده می کنند.
طرز تهیه چای و دمنوش گل سرخ
برای تهیه چای گل سرخ که یک نوشیدنی آرام بخش و معطر است، مقدار یک قاشق غذاخوری پر از برگهای گل سرخ را با یک قاشق چای خوری چای از هر نوع( سبز یا سیاه) که مایل باشید دم کرده و نوش جان کنید.
برای تهیه شربت آن، ۳۰ الی 40 گرم گلبرگ خشک را به مدت یک روز در نیم لیتر آب جوش دم کنید. صاف کرده و ۵۰ گرم شکر بیفزایید و دوباره بپزید تا مایع غلیظی فراهم شود. از این شربت به عنوان آرام بخش، پیش از هر غذا یک قاشق غذاخوری میل کنید. این شربت، ضدافسردگی و تقویت کننده (زیاد کننده) قوای جنسی است.
به منظور تهیه عسل گل سرخ، 60 گرم از گلبرگ آن را به مدت یک روز در یک قوری آب جوش دم کنید. بعد از صاف کردن، ۱۰۰ گرم عسل بدان بیفزایید. روی حرارت ملایم بگذارید تا مایع غلیظی به دست آید. این مایع برای مراقبت از دندان و التهابات لثه بسیار مفید است و به عنوان خلط آور، ضدعفونتهای تنفسی به صورت قرقره بکار می رود و برای تسکین دردهای گلو در آنژین نیز مؤثر است.
برای تهیه دم کرده گل سرخ، گلبرگ خشک شده را در نیم لیتر آب سرد بریزید و به مدت 15 دقیقه بجوشانید و بگذارید سرد شود.این دم کرده،برای درمان اسهال(به خصوص در کودکان) کاربرد دارد و برای شستشو و مالیدن بر روی مخاط دهان از آن استفاده می شود.همچنین این جوشانده را بر روی زخم ها و سوختگی ها می مالند.
منبع:کتاب ادویه جات و سلامتی انسان(مصطفی کریمی)
